Θέμα: «Μεταφορά φαρμακείου σε άλλη εδαφική περιφέρεια σύμφωνα με το Ν. 4254/2014»
Α. Σύμφωνα με την ισχύουσα φαρμακευτική νομοθεσία οι άδειες ιδρύσεως φαρμακείου χορηγούνται σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 36 παρ. 3 του Ν. 3918/2011, ως έχει τροποποιηθεί και ισχύει, και το οποίο ορίζει ότι:
«3. Για την προστασία της δημόσιας υγείας και την ορθολογική κατανομή των φαρμακείων στην επικράτεια, καθορίζεται αναλογία ενός φαρμακείου ανά χίλιους (1.000) κατοίκους, κατ' αρχήν σε επίπεδο τοπικών κοινοτήτων και, όπου αυτές δεν υπάρχουν, σε επίπεδο δημοτικών κοινοτήτων ή δημοτικών ενοτήτων και, όπου δεν υπάρχουν τοπικές ή δημοτικές κοινότητες, ούτε δημοτικές ενότητες, σε επίπεδο δήμων, σύμφωνα με το άρθρο 2 του ν. 3852/2010 (ΦΕΚ 87 Α'): Σε τοπικές ή δημοτικές κοινότητες με πληθυσμό έως χιλίων κατοίκων επιτρέπεται η χορήγηση μίας άδειας φαρμακείου. «Στα όρια της Περιφέρειας Αττικής και της Περιφερειακής Ενότητας Θεσσαλονίκης, όπως ορίζονται στο ν 3852/2010 (Α' 87), καθώς και σε δήμους με πληθυσμό άνω των 100.000 κατοίκων η ανωτέρω αναλογία κατοίκων ανά φαρμακείο καθορίζεται σε επίπεδο δημοτικών ενοτήτων με βάση την τελευταία απογραφή.»
Δυνάμει του άρθρου 14 παρ. 2 του Ν. 3457/2006 (ΦΕΚ Α΄ 93), η παρ. 1 του άρθρου 14 του Ν.5607/1932 (ΦΕΚ 300 Α΄) αντικαταστάθηκε ως εξής: «1. Η μεταφορά φαρμακείων επιτρέπεται μόνο εντός των ορίων των δήμων και κοινοτήτων στους οποίους δεν επήλθε μεταβολή σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 1 του Ν. 2539/1997». Έτσι, με την ως άνω διάταξη επιτρέπεται η μεταφορά των ήδη λειτουργούντων φαρμακείων μόνο εντός των ανωτέρω εδαφικών περιφερειών.
Η ρύθμιση αυτή υπήρξε ιδιαιτέρως επιτυχής, καθώς είχε ως αποτέλεσμα να επιτευχθεί σε μέγιστο βαθμό η ισόρροπη κατανομή των φαρμακείων σε όλη την χώρα, κατά τρόπο που διασφαλίζεται η Δημόσια Υγεία και εξυπηρετείται το Δημόσιο Συμφέρον, όπως επιτάσσει άλλωστε το Ελληνικό Σύνταγμα και η Συνθήκη της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Β. Δυνάμει της περ. 6 της Υποπαραγράφου ΣΤ1 του άρθρου 1 του Ν. 4254/2014 (ΦΕΚ Α΄ 85) η ως άνω παρ. 1 του άρθρου 14 του Ν. 5607/1932 καταργείται, χωρίς όμως να αναφέρονται οι γενόμενες κατόπιν τροποποιήσεις της εν λόγω διατάξεως. Με την κατάργηση της ως άνω διατάξεως επιτρέπεται πια η μεταφορά των ήδη λειτουργούντων φαρμακείων εκτός των ανωτέρω εδαφικών περιφερειών, καταργώντας τα όρια αυτών, κατά τρόπο όμως παντελώς αόριστο και ασαφή, ενδεικτικό της εκούσιας προχειρότητας της ως άνω νομοθετικής πρωτοβουλίας.
Είναι πλέον βέβαιο ότι κατά την εφαρμογή της εν λόγω διατάξεως θα ανακύψουν επιμέρους ειδικότερα ζητήματα, όπως φερ’ ειπείν η κατά τόπον αρμοδιότητα της Αρχής που εγκρίνει τη μεταφορά, ενώ θα προκαλέσει άνευ άλλου δυσμενείς συνέπειες στη Δημόσια Υγεία με την ερήμωση της υπαίθρου και των ορεινών περιοχών από φαρμακεία, τα οποία θα σπεύσουν να μεταφερθούν στις πρωτεύουσες των νομών κλπ.
Το μείζον ερώτημα που τίθεται όμως είναι, αν επιτρέπεται η μεταφορά ενός φαρμακείου σε άλλη εδαφική περιφέρεια, από εκείνη που έχει λάβει άδεια ιδρύσεως και λειτουργία, κατά παρέκκλιση των πληθυσμιακών κριτηρίων, ήτοι να δύναται ένα φαρμακείο να μεταφερθεί σε άλλη εδαφική περιφέρεια στην οποία όμως δεν υφίσταται πληθυσμιακό κενό.
Επί του ως άνω τεθέντος ζητήματος η θέση της Νομικής Υπηρεσίας του Π.Φ.Σ. είναι η εξής:
Δεδομένου ότι :
α) Δυνάμει της περ. 1α της Υποπαραγράφου ΣΤ1 του άρθρου 1 του Ν. 4254/2014 το πρώτο εδάφιο της παραγράφου 1 του άρθρου 36 του ν. 3918/2011 (Α΄ 31) αντικαθίσταται ως εξής: «Το επάγγελμα του αδειούχου φαρμακοποιού και η λήψη άδειας ίδρυσης και λειτουργίας φαρμακείου από αδειούχο φαρμακοποιό, όπως προσδιορίζεται από το ν. 5607/1932 (Α΄ 300), όπως αυτός ισχύει, δεν υπόκεινται σε κανένα περιορισμό πλην των σχετικών με τα πληθυσμιακά όρια», και
β) Οι διατάξεις του άρθρου 36 παρ. 3 του Ν. 3918/2011, είναι εν ισχύ.
Φρονούμε ότι η μεταφορά φαρμακείου σε άλλη εδαφική περιφέρεια, από εκείνη που έχει λάβει άδεια ιδρύσεως και λειτουργίας, επιτρέπεται υπό την απαραίτητη προϋπόθεση αυστηρής τήρησης των πληθυσμιακών κριτηρίων (αναλογία ενός φαρμακείου ανά 1.000 κατοίκους), δηλαδή υπό την προϋπόθεση ότι υφίσταται στην εν λόγω εδαφική περιφέρεια, όπου θα πραγματοποιηθεί η μεταφορά, κενή θέση φαρμακείου.
Άλλωστε και η εισηγητική έκθεση επί του νομοσχεδίου αναφέρει ότι η μεταφορά φαρμακείων πραγματοποιείται «τηρουμένων των πληθυσμιακών ορίων, όπως ισχύουν».
Αντίθετη ερμηνεία και εφαρμογή των ανωτέρω κείμενων διατάξεων θα αποτελέσει καταστρατήγηση του νομοθετικών ρυθμίσεων περί πληθυσμιακών κριτηρίων, καθώς θα παραβιάζεται βιαίως η ταχθείσα αναλογία ενός φαρμακείου ανά 1.000 κατοίκους στις εδαφικές περιφέρειες, όπου θα λαμβάνει χώρα η μεταφορά.
Την ως άνω νομική θέση φαίνεται ότι ασπάζεται και η Επιστημονική Υπηρεσία της Βουλής στην έκθεση που υπέβαλε επί του νομοσχεδίου, το οποίο εν τέλει ψηφίστηκε ως Ν. 4254/2014. Στην έκθεση αυτή η Επιστημονική Υπηρεσία της Βουλής προειδοποιώντας για τους επερχόμενους κινδύνους ένεκα των υπό ψήφιση ακόμη τότε ρυθμίσεων, αναφέρει μεταξύ άλλων «Τέλος, σηµειώνεται ότι, συµφώνως προς πάγια νοµολογία του Συµβουλίου της Επικρατείας, (ΣτΕ 228/2014, 229/2014, ΘΠΔΔ, 2014, σελ. 35, 234/2014) «τα φαρµακεία δεν αποτελούν αµιγώς εµπορικές επιχειρήσεις, αλλά ιδιότυπα καταστήµατα, στα οποία συνδυάζεται η υπεύθυνη επιστηµονική δραστηριότητα και η κοινωνική αποστολή µε την εµπορική εκµετάλλευση.
Περαιτέρω, εκ του λόγου ότι τα διατιθέµενα στα φαρµακεία αγαθά, αναγκαία για τη διαφύλαξη και την αποκατάσταση της ανθρώπινης υγείας, είναι ζωτικής σπουδαιότητας για το κοινωνικό σύνολο, υφίσταται έντονο κρατικό ενδιαφέρον για τη ρύθµιση τόσο της ασκήσεως όσο και της προσβάσεως στο επάγγελµα του φαρµακοποιού, το οποίο συνδέεται αρρήκτως µε την προστασία της δηµόσιας υγείας.
Συνεπώς, η εξασφάλιση της βιωσιµότητας των φαρµακείων, και µάλιστα υπό συνθήκες λειτουργίας τους εκτός όρων ελεύθερου ανταγωνισµού, καθώς και η ορθολογική και ισόρροπη κατανοµή τους σε ολόκληρη την Χώρα, προκειµένου να εξασφαλίζεται ο άµεσος και µε ποιοτικά εχέγγυα εφοδιασµός του συνόλου του πληθυσµού µε τα αναγκαία φάρµακα, αποτελούν επιτακτικούς λόγους δηµοσίου συµφέροντος, οι οποίοι δικαιολογούν την επιβολή περιορισµών όχι µόνο στην άσκηση, αλλά και στην πρόσβαση στο επάγγελµα του φαρµακοποιού προσώπων που συγκεντρώνουν, κατ’ αρχήν, τα νόµιµα προσόντα για την άσκησή του».
Υπό το φως, επομένως, των ανωτέρω, θα έπρεπε µε ειδική αιτιολόγηση να προκύπτει σαφώς ότι διά της θέσπισης των ανωτέρω ρυθµίσεων εξασφαλίζεται η ορθολογική και ισόρροπη κατανοµή των φαρµακείων σε ολόκληρη την Χώρα, προκειµένου να εξασφαλίζεται ο άµεσος και µε ποιοτικά εχέγγυα εφοδιασµός του συνόλου του πληθυσµού µε τα αναγκαία φάρµακα.»
Εκ της Νομικής Υπηρεσίας του ΠΦΣ
Ηλίας Δημητρέλλος
Ιωάννης Παπαγεωργίου
